موتور آسانسور
موتور آسانسور
آسانسورها از جمله تجهیزات مکانیکی و الکتریکی هستند. آن ها نقش اساسی در تسهیل حمل و نقل عمودی در ساختمانهای کوتاه، متوسط، بلندمرتبه و برجها ایفا میکنند. با توجه به افزایش روزمره تعداد ساختمانهای بلند و نیاز به حرکت سریع و ایمن بین طبقات، اهمیت و نقش موتور آسانسور به عنوان قلب تپنده آسانسورها بسیار مهم است. موتور به عنوان اصلیترین جزء مکانیکی، وظیفه تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی و تأمین نیروی لازم برای جابجایی کابین آسانسور را بر عهده دارد. عملکرد درست، صحیح و کارآمد موتور آسانسور تأثیر مستقیمی بر کارایی و ایمنی آسانسور دارد و تجربهای راحت و دل انگیز را برای کاربران فراهم میآورد. باید مد نظر داشت که خرید موتور آسانسور با توجه به نوع ساختمان، ارتفاع و میزان استفاده از آسانسور، نقش تعیینکنندهای در بهرهوری انرژی، هزینههای نگهداری و طول عمر سیستم آسانسور دارد.
انواع الکتروموتورهای آسانسور
- موتور گیربکس آسانسور
- موتور آسانسور گیرلس (بدون گیربکس)
نحوه عملکرد موتور گیربکس آسانسور
وقتی که نیروی محرکه ورودی از موتور به فلکه کششی از طریق یک چرخ دنده منتقل می شود، موتور از نوع گیربکس دار می باشد. در این نوع موتورها جریان برق وارد موتور شده و باعث چرخیدن روتور در سیم پیچ موتور می شود. با چرخیدن روتور، ماردون شروع به چرخش کرده و این عمل باعث گردش دنده گیربکس و فلکه موتور آسانسور می شود. با چرخش فلکه به واسطه اصطکاک بین سیم بکسل ها و فلکه، سیم بکسل به گردش در آمده و کابین آسانسور و کادر وزنه تعادل بالا و پایین می شوند و با کنترل تابلو فرمان آسانسور به طبقه ای که مسافر احضار کرده است، می روند. البته موتورهای گیربکس بر اساس نوع سیم پیچ به دو دسته تقسیم می شوند.
الف- موتور گیربکس آسانسور دو سرعته AC2
موتور گیربکس 2 سرعته، یک مدل از طراحی اولیه از موتور آسانسور است که در حدود نیم قرن پیش برای آسانسورهایی با سرعت پایین و گشتاور بالا ابداع شد. الکتروموتور آسانسورهای دوسرعته دارای دو سیم پیچ می باشد که حرکت با دور تند و کند انجام می شود. بدین صورت که هنگام شروع حرکت کابین در کمترین زمان از حالت سکون به دور تند یعنی سرعت یک متر بر ثانیه رسیده و زمانی که کابین به سطح طبقه مورد نظر نزدیک می شود، موتور آسانسور از دور تند به دور کند (معمولاً نیم متر برثانیه) تغییر سرعت داده و از حرکت باز می ایستد. به دلیل تغییر عملکرد سیم پیچ از دور تند به دور کند، در حالتی که از تابلو فرمان دو سرعته بر روی این موتورها استفاده شود، آسانسور دارای حرکت ناگهانی در هنگام شروع و راه اندازی کابین می شود. البته باید اشاره کرد بر طبق استاندارد جدید ساختمان، استفاده از موتورهای گیربکس دو سرعته، تنها زمانی مورد استفاده قرار می گیرند که از تابلو فرمان های دارای کنترل فرکانس (اینورتر) استفاده شود که در این زمان کابل قدرت تابلو فرمان به ترمینال های دور تند موتور متصل می گردد.
ب- موتور گیربکس آسانسور تک سرعته VVVF
موتورهای دو سرعته برای سرعت های بالاتر از 1 متر بر ثانیه کارایی مناسبی ندارند. موتورهای دو سرعته نیازمند تعمیر و نگهداری بسیار فشرده و منظم دوره ای می باشند، همچنین قیمت موتور آسانسور دو سرعته در قدرت و توان، مشابه با مدل موتور تک دور آسانسور، مقدار بیشتری خواهد بود. روتور موتورهای تک دور فقط از یک مدل قفس سنجابی تشکیل شده است. در سیستم تک دور VVVF شتاب گیری مثبت و منفی آرام، این سیستم را نسبت به سیستم دو سرعته برتری می دهد. امروزه سیستم VVVF از ضروریات آسانسور به حساب می آید.
نحوه عملکرد موتور آسانسور گیرلس (بدون گیربکس)
در موتور بدون گیربکس (GEARLESS) آسانسور، شفت روتور مستقیماٌ به فلکه متصل می شود و با چرخیدن روتور ابتدا فلکه و به دنبال آن سیم بکسل ها و کابین حرکت می کند. در این مدل موتورها به دلیل نبود گیربکس و اصطکاک انرژی کمتری تلف می شود و راندمان و عملکرد موتور گیرلس نسبت به مدل موتور گیربکس بیشتر می باشد. موتور گیرلس در حالت کلی به دو دسته اصلی تقسیم بندی می شوند:
الف- موتورهای گیرلس بشکهای یا درامی
با توجه به ویژگی هایی از جمله ابعاد کوچک، قابلیت نصب درون چاه آسانسور، وزن کم، قیمت مناسب تر نسبت به نوع دیسکی، عدم نیاز به فن خنک کننده، قابل کنترل توسط تابلو فرمان و … بسیار مناسب جهت به کارگیری در آسانسور های بدون موتورخانه یا MRL هستند.
ب- موتورهای گیرلس دیسکی یا تخت
این نوع موتورهای گیرلس دیسکی به دلیل نوع تکنولوژی ساخت، عرض آن ها کاهش یافته و فضای کمتری را اشغال می کنند. از طرف دیگر افزایش تعداد قطب های موتور در کنار بزرگتر شدن قطر فلکه کششی، حرکت نرمتری را ارائه می دهد.
انواع موتور آسانسور از لحاظ سیستم تعلیق
به طور کلی موتورهای آسانسور به لحاظ سیستم تعلیق به دو دسته تقسیم می شوند:
الف- موتور آسانسور یک به یک (1-1)
در سیستم تعلیق یک به یک، کابین و وزنه تعادل با سرعت یکسان نسبت به یکدیگر حرکت می کنند.
ب- موتور آسانسور دو به یک (1-2)
در سیستم تعلیق دو به یک، سیم بکسل ها بعد از عبور از روی موتور و فلکه های هرزگرد روی کابین، به داخل موتور خانه آمده و به یک نقطه فیکس یا ثابت می شوند و از آن طرف هم بعد از عبور از روی فلکه هرزگرد روی قاب وزنه به موتور خانه آمده و در نقطه ثابتی فیکس می شوند.